Εν μέσω μιας παγκόσμιας ώθησης για επιστροφή λεηλατημένων πολιτιστικών αγαθών η Αυστραλία ετοιμάζεται να δώσει το… καλό παράδειγμα, καθώς η Εθνική Πινακοθήκη της χώρας θα επιστρέψει τρία χάλκινα γλυπτά του 9ου και του 10ου αιώνα στην Καμπότζη αφού διαπιστώθηκε ότι είχαν κλαπεί. Κι αυτό μετά από μια δεκαετή έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τις δύο χώρες για να προσδιοριστεί η προέλευση των έργων.
Σύμφωνα με τον BBC, η κυβέρνηση της Καμπότζης χαιρέτισε την ιστορική κίνηση ως «ένα σημαντικό βήμα προς την αποκατάσταση των αδικιών του παρελθόντος». Τα τρία έργα τέχνης προέρχονταν αρχικά από το Βασίλειο Champa που κάποτε κατοικούσε στο Βιετνάμ και σε μέρη της Καμπότζης.
Η Εθνική Πινακοθήκη της Αυστραλίας (NGA) λέει ότι αγόρασε τα γλυπτά το 2011 για 2,3 εκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας (1,18 εκατομμύρια λίρες, 1,5 εκατομμύρια δολάρια) από τον Βρετανό λαθρέμπορο τεχνουργημάτων Ντάγκλας Λάτσφορντ – ο οποίος πέθανε το 2020.
Ο κ. Latchford εμπλέκεται στο παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων από το 2016, σύμφωνα με την NGA, με κατηγορίες εναντίον του το 2019 σχετικά με την υποτιθέμενη διακίνηση κλεμμένων και λεηλασμένων αντικειμένων της Καμπότζης.
Σύμφωνα με το ABC, τα τρία αγάλματα ανασκάφηκαν σε ένα χωράφι στο Tboung Khmum στα ανατολικά της Καμπότζης το 1994 προτού μεταφερθούν λαθραία σε διεθνείς εμπόρους τέχνης πέρα από τα σύνορα στην Ταϊλάνδη και καταλήξουν στη συλλογή του κ. Latchford.
Η κόρη του κ. Latchford, Nawapan Kriangsak, εργάστηκε μαζί με ερευνητές από το NGA και το Υπουργείο Πολιτισμού και Καλών Τεχνών της Καμπότζης για να βοηθήσει στην επιστροφή των αγαθών.
Τα έργα θα παραμείνουν εκτεθειμένα στο NGA στην Καμπέρα για τρία χρόνια, όσο η Καμπότζη ετοιμάζει ένα νέο σπίτι για αυτά στην Πνομ Πενχ. «Είναι μια ευκαιρία να διορθώσουμε ένα ιστορικό λάθος, αλλά και να ενισχύσουμε τους δεσμούς μας και να εμβαθύνουμε την κατανόησή μας», δήλωσε η Ειδική Απεσταλμένη της Αυστραλίας για τις Τέχνες, Σούζαν Τέμπλεμαν σε τελετή παράδοσης.
Η Καμπότζη συνεχίζει ωστόσο να καλεί τις διεθνείς κυβερνήσεις για να ανακτήσει τις χιλιάδες αρχαιότητες που λέει ότι είχαν κλαπεί από τους αρχαίους ναούς της – συμπεριλαμβανομένων αρκετών που, όπως λέει, στεγάζονται στα Μουσεία Victoria και Albert και Βρετανικά Μουσεία.
Πάντως δεν είναι η πρώτη φορά που η NGA αφαιρεί κλεμμένα έργα τέχνης από τη συλλογή της τα τελευταία χρόνια. Το 2021, η γκαλερί επέστρεψε μια σειρά αντικειμένων στην Ινδία – μερικά χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα – τα οποία συνδέονταν με τον φερόμενο λαθρέμπορο αρχαιοτήτων Subhash Kapoor και τον αείμνηστο νεοϋορκέζο έμπορο έργων τέχνης William Wolff.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, συνεχίζονται οι προσπάθειες για τον επαναπατρισμό σημαντικών πολιτιστικά αρχαιοτήτων στους αρχικούς ιδιοκτήτες τους. Τον Μάρτιο, ανακοινώθηκε ότι τέσσερα δόρατα Αβορίγινων που πήρε ο Βρετανός εξερευνητής Captain James Cook και η ομάδα αποβίβασής του όταν έφτασαν για πρώτη φορά στην Αυστραλία το 1770, θα επέστρεφαν στους παραδοσιακούς ιδιοκτήτες τους. Τα δόρατα είχαν στεγαστεί στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και η επιστροφή τους είναι το αποτέλεσμα μιας 20ετούς εκστρατείας από τις κοινότητες των Πρώτων Εθνών.
