Ήταν άλλο ένα κολασμένο καλοκαίρι. Η κρίση που προκλήθηκε από τον άνθρωπο και η άφιξη του Ελ Νίνιο έχουν τροφοδοτήσει τις υψηλές θερμοκρασίες.

Ο Ιούλιος  του2023 έχει ανακηρυχθεί ως ο πιο ζεστός μήνας στην ιστορία. Σε πρόσφατη ομιλία του, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες περιέγραψε δυσοίωνα αυτό το έτος ως την ανατολή της «εποχής του παγκόσμιου βρασμού».

Στην Ευρώπη, πάνω από 60.000 άνθρωποι πέθαναν πέρυσι από ασθένειες που σχετίζονται με τη ζέστη, με ορισμένες χώρες να υιοθετούν ένα σύστημα ονομασίας για τα κύματα καύσωνα παρόμοιο με αυτά που χρησιμοποιούνται για τυφώνες και τυφώνες. Η Ιταλική Μετεωρολογική Εταιρεία, για παράδειγμα, ονόμασε έναν πρόσφατο καύσωνα «Cerberus», από το όνομα του τρικέφαλου κυνηγόσκυλου που φρουρούσε τις πύλες της κόλασης στο «Inferno» του Δάντη.

Οι θερμοκρασίες στις πόλεις

Τα προβλήματα είναι ιδιαίτερα έντονα σε πυκνοκατοικημένες πόλεις όπου το «φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας» μπορεί να οδηγήσει σε μικροκλίματα περίπου 10 βαθμούς Κελσίου (18 βαθμούς Φαρενάιτ) θερμότερα από τις γύρω περιοχές. Το φαινόμενο, που τεκμηριώθηκε για πρώτη φορά το 1800 από έναν ερασιτέχνη μετεωρολόγο στο Λονδίνο, εμφανίζεται σε περιοχές με υψηλές συγκεντρώσεις κτιρίων από σκυρόδεμα που απορροφούν τη θερμότητα, ασφαλτικές επιφάνειες και έλλειψη χώρων πρασίνου.

Παρά το γεγονός ότι γνωρίζουμε για τους κινδύνους της υπερθέρμανσης του πλανήτη εδώ και δεκαετίες, πολλές πόλεις αποδεικνύονται θλιβερά απροετοίμαστες. Τώρα, οι τοπικοί αξιωματούχοι διορίζουν «chief heat officers» για να επισπεύσουν «σχέδια δράσης για τη θερμότητα», ενώ οι νεοφυείς επιχειρήσεις αγωνίζονται να εφεύρουν καλύτερα κλιματιστικά και προσωπικές συσκευές ψύξης.

Πολλές λύσεις βασίζονται σε δοκιμασμένες στο χρόνο αρχές σχεδιασμού. Εδώ είναι πέντε πράγματα που κάνουν οι πόλεις αυτή τη στιγμή για να καταπολεμήσουν την άνοδο της θερμοκρασίας:

Φύτευση δέντρων και χώρων πρασίνου

Ένας θόλος δέντρων είναι από τις πιο αποτελεσματικές άμυνες ενάντια στο φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας. Αναζητώντας καταφύγιο κάτω από ένα δέντρο μπορεί να νιώθεις 11 έως 25 βαθμούς Κελσίου πιο δροσερά σε σύγκριση με το να στέκεσαι στο άμεσο ηλιακό φως, σύμφωνα με την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ. Εκτός από τη στιγμιαία ανακούφιση της σκιάς, μια διαδικασία όπου το νερό μεταφέρεται από τα φυτά και το έδαφος στην ατμόσφαιρα, βοηθά επίσης στην ψύξη των γύρω περιοχών έως και 5 βαθμούς Κελσίου.

Η Βαρκελώνη, η οποία έχει γίνει κάτι σαν εργαστήριο προοδευτικών αστικών παρεμβάσεων, μπορεί σύντομα να προσφέρει μια ζωτικής σημασίας μελέτη περίπτωσης για την αποτελεσματικότητα των δέντρων. Σύμφωνα με το «Ρυθμιστικό Σχέδιο Δέντρων», η ισπανική πόλη στοχεύει να καλύψει το 30% της γης της με μια ποικιλία ανθεκτικών στο κλίμα ειδών μέχρι το 2037. Σήμερα, πουρνάρια, πεύκα της Χαλεπίου, πλατάνια, κυπαρίσσια και άλλα ανθεκτικά είδη, ήδη πλαισιώνουν την πόλη δρόμους και νέα «superilla», ή superblocks, τα οποία είναι ουσιαστικά ανακαινισμένοι δρόμοι που έχουν μετατραπεί σε δεντρόφυτες δημόσιες πλατείες.

Ομίχλη ψεκασμού

Ένα μεγάλο φορτηγό όπλο ομίχλης ψεκάζει ομίχλη νερού για να δροσίσει την περιοχή σε έναν δρόμο στο Hangzhou, στην επαρχία Zhejiang της Ανατολικής Κίνας, 3 Αυγούστου 2022.

Ένα μεγάλο φορτηγό με πιστόλι ομίχλης ψεκάζει ομίχλη νερού για να δροσίσει μια περιοχή του Hangzhou, στην επαρχία Zhejiang της Κίνας.

Σε πόλεις της Κίνας, όπως η Γουχάν και η Τσονγκκίνγκ, ψεκασμοί ψύξης μπορούν να βρεθούν σε εμπορικά κέντρα, πάρκα και στάσεις λεωφορείων. Οι ψεκασμοί μερικές φορές συμπληρώνονται από στόλους «κανονιών ομίχλης» – ουσιαστικά φορτηγά κοινής ωφέλειας εξοπλισμένα με ψεκαστήρες νερού υψηλής πίεσης (εικόνα παραπάνω) – που περιφέρονται σε μεγάλες πόλεις της Κίνας από το 2014.

Αν και αυτά τα κανόνια εισήχθησαν αρχικά για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, μια πρόσφατη μελέτη από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σεούλ υποδηλώνει ότι ο ψεκασμός λεπτών σωματιδίων νερού μπορεί να μειώσει τις θερμοκρασίες περιβάλλοντος έως και 7%.

Η πρωτεύουσα της Αυστρίας, Βιέννη, έχει χαρακτηρίσει 22 περιοχές ως «cool straßen» («δροσερούς δρόμους») εξοπλισμένες με σιντριβάνια, ντους ομίχλης και έξυπνα συστήματα καταιονισμού που ενεργοποιούνται αυτόματα όταν οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν πάνω από 35 βαθμούς Κελσίου (95 βαθμούς Φαρενάιτ).

Ανοίγοντας τις τέντες

Οι υφασμάτινες τέντες προστατεύουν τους αγοραστές και τους πεζούς από τον άγριο καλοκαιρινό ήλιο στο Calle Sierpes, έναν εμπορικό δρόμο στη Σεβίλλη, Spa

Στέγες και πεζοδρόμια λευκά

Όπως μπορούν να επιβεβαιώσουν οι κάτοικοι των ελληνικών νησιών, το βάψιμο σε στέγες και κτίρια σε λευκό χρώμα είναι μια εύκολη και σχετικά φθηνή άμυνα ενάντια στα ζεστά καλοκαίρια. Επωφελούμενη από κάτι που ονομάζεται «φαινόμενο albedo», μια δομή με καθαρή λευκή οροφή αντανακλά περίπου το 85% του άμεσου ηλιακού φωτός σε σύγκριση με μια σκοτεινή οροφή, η οποία αντανακλά μόνο περίπου το 20%.

Τώρα, μια ερευνητική ομάδα στο Πανεπιστήμιο Purdue της Ιντιάνα ισχυρίζεται ότι έχει αναπτύξει έναν τύπο «υπεράσπρου» χρώματος που μπορεί να αντανακλά το 98% του ηλιακού φωτός και να μειώσει τη θερμοκρασία της επιφάνειας ενός κτιρίου σε σύγκριση με το περιβάλλον του κατά σχεδόν 20 βαθμούς Φαρενάιτ τη νύχτα (ή κατά 8 βαθμούς Φαρενάιτ κατά τη διάρκεια ισχυρού ηλιακού φωτός).

Η κάλυψη μιας επιφάνειας οροφής περίπου 1.000 τετραγωνικών ποδιών σε αυτό το χρώμα θα παρήγαγε το ισοδύναμο των 10 κιλοβάτ «ψυκτικής ισχύος», δήλωσε ο Xiulin Ruan, καθηγητής μηχανολογίας στο Purdue, σε δήλωση τύπου. «Είναι πιο ισχυρό από τα κεντρικά κλιματιστικά που χρησιμοποιούνται στα περισσότερα σπίτια».

Στο Λος Άντζελες, το Γραφείο Υπηρεσιών Δρόμου της πόλης τα τελευταία χρόνια βάφει δρόμους σε μια ανακλαστική λευκή γκρι επίστρωση που ονομάζεται CoolSeal. Το 2019, αφού καταγράφηκε ένα φαινόμενο ψύξης 10 έως 15 βαθμών Φαρενάιτ σε πιλοτικές περιοχές, ο τότε δήμαρχος του Λος Άντζελες Eric Garcetti ανακοίνωσε ένα σχέδιο για κάλυψη 250 μιλίων λωρίδων δρόμων με ψυκτικό υλικό έως το 2028 — μια πρωτοβουλία που θα κοστίσει στην πόλη ένα υπολογίζεται σε 40.000 δολάρια ανά μίλι, σύμφωνα με το περιοδικό που δημοσιεύεται από το Βασιλικό Ινστιτούτο Βρετανικών Αρχιτεκτόνων.

Αλλά το λευκό δεν είναι η μόνη ψυκτική χρωστική ουσία. Ένα πιλοτικό έργο στη γειτονιά Pacoima του Λος Άντζελες δοκιμάζει την αποτελεσματικότητα των επιχρισμάτων δρόμου που διατίθενται σε διάφορα χρώματα. Σύμφωνα με τον κατασκευαστή StreetBond, η χρωστική ουσία με βάση το ακρυλικό έχει σχεδιαστεί για να μειώνει το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας κατά τουλάχιστον 10 βαθμούς Φαρενάιτ.

Καθώς όμως οι πόλεις επενδύουν σε ηλιακά ανακλαστικά επιστρώματα, μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Environmental Research Letters έριξε κρύο νερό στη στρατηγική προτείνοντας ότι ενώ τα αντανακλαστικά πεζοδρόμια οδηγούν σε ψυχρότερες επιφανειακές θερμοκρασίες, οι άνθρωποι σε αυτούς τους χώρους μπορεί στην πραγματικότητα να αισθάνονται πιο ζεστοί επειδή καταλήγουν απορροφώντας τη θερμότητα. «Οι ηλιακές ανακλαστικές επικαλύψεις δεν αποτελούν πανάκεια πολιτικής για προβλήματα αστικής θερμότητας», έγραψαν οι συγγραφείς, προσθέτοντας ότι οι δήμοι «πρέπει να εξετάσουν πότε και πώς οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη γη για να αποφασίσουν ποια μέτρηση θερμότητας (αέρας, επιφάνειας ή θερμοκρασίας ακτινοβολίας) θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα. ”

Επιστροφή στις παραδοσιακές τεχνικές δόμησης

Ένας άνδρας περιμένει να παρευρεθεί σε μια τελετή για να τιμήσει τον αρχιτέκτονα Francis Kere, αφού κέρδισε το βραβείο Pritzker στο χωριό του Gando της Μπουρκίνα Φάσο, στις 4 Ιουνίου 2022.

Ένα κτίριο του αρχιτέκτονα Francis Kéré, ο οποίος είναι γνωστός για το ότι αγκαλιάζει τα παραδοσιακά τοπικά υλικά που μπορούν να κρατήσουν τους επιβάτες δροσερούς χωρίς την ανάγκη κλιματισμού.

Ένα αυξανόμενο στέλεχος αρχιτεκτόνων και πολεοδόμων αποφεύγει τις δυτικές αρχιτεκτονικές παραδόσεις αγκαλιάζοντας τον φυσικό αερισμό, τις παραδοσιακές τεχνικές κατασκευής και υλικά όπως μονωτικά τούβλα λάσπης που χρησιμοποιούνται για χιλιετίες από όσους ζουν σε ζεστά κλίματα.

Ο βραβευμένος με Pritzker αρχιτέκτονας Francis Kéré, για παράδειγμα, δημιουργεί μια αίσθηση ευελιξίας μέσω της εφευρετικής του χρήσης πηλού, λίθων λατερίτη, κλαδιών ευκαλύπτου και νεκρού ξύλου. Τα σχολικά κτίρια που σχεδίασε ο Kéré στη γενέτειρά του Μπουρκίνα Φάσο δείχνουν πώς να χτίζετε άνετους και ευχάριστους χώρους σε εξαιρετικά ζεστό καιρό — χωρίς την ανάγκη AC.

Στη νότια ινδική πολιτεία Ταμίλ Ναντού, το Auroville Earth Institute έχει γίνει ο τόπος αυτού του αναπτυσσόμενου κινήματος της «δημοτικής» αρχιτεκτονικής. Για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, το ερευνητικό κέντρο συνεργάζεται με αρχιτέκτονες και κατασκευαστές σε όλο τον κόσμο που ενδιαφέρονται να μάθουν πώς να κατασκευάζουν οικονομικές και χαμηλές εκπομπές άνθρακα από συμπιεσμένη λάσπη και χώμα. Σε σύγκριση με το σκυρόδεμα, το γυαλί και τον χάλυβα, τα παραδοσιακά χωμάτινα τούβλα απορροφούν περισσότερη θερμότητα και υγρασία.

Θα ζούσατε σε μια σπηλιά;

Η Ινδή αρχιτέκτονας Anupama Kundoo, η οποία έχει κατασκευάσει πολλές κατασκευές στην Auroville, είναι γνωστή για τα όμορφα, ανθεκτικά στο κλίμα κτίρια που κατασκευάζονται «με υλικά που προέρχονται από το σημείο», όπως έχει περιγράψει το έργο της. Μιλώντας στην περσινή διάσκεψη κορυφής The World Around στην Ολλανδία, ο Kundoo έκανε μια συναρπαστική υπόθεση για την αναγνώριση των μοναδικών ιδιοτήτων της γεωγραφίας μιας περιοχής – και την κατασκευή με ό,τι υπάρχει σε αφθονία εκεί.

«Αν κοιτάξετε την προβιομηχανική αρχιτεκτονική, κατασκευάσαμε με οποιοδήποτε υλικό», εξήγησε. «Αν υπήρχε λάσπη, χρησιμοποιούσαμε λάσπη. αν υπήρχε ξύλο, χρησιμοποιούσαμε ξύλο, αν είναι έρημος και δεν υπάρχει ξύλο, φτιάχνεις θόλους, αν υπάρχει πάγος, χρησιμοποιείς πάγο».

Πηγή: CNN